نظام آموزشی جمهوری قزاقستان شامل چندین سطح آموزشی است:
- پیش‌دبستانی
- ابتدایی
- متوسطه پایه
- متوسطه (شامل آموزش متوسطه عمومی و متوسطه فنی و حرفه‌ای)
- فوق متوسطه
- تحصیلات تکمیلی کارشناسی
- تحصیلات تکمیلی کارشناسی ارشد و دکتری
نظام آموزشی، تحت نظارت وزراتخانه‌های آموزش و پرورش و وزارت علوم و آموزش عالی جمهوری قزاقستان است.
آموزش متوسطه در قزاقستان اجباری و شامل مقطع‌های ابتدایی، متوسطه پایه (9 کلاس) و متوسطه عمومی (سال دهم، یازدهم و دوازدهم) است. علاوه بر آن، آموزش حرفه‌ای متوسطه نیز وجود دارد. کودکان در سن 6 سالگی وارد کلاس اول می‌شوند. آموزش در مدارس شامل سه سطح ابتدایی (سال اول تا چهارم)، پایه (سال پنجم تا نهم) و ارشد (سال دهم تا دوازهم) است. برنامه‌های آموزشی برای توسعه جامع قابلیت‌های دانش‌آموزان به ویژه استعدادهای برتر در مدرسه‌های تخصصی برای کودکان بااستعداد اجرا می‌شود.
آموزش فنی و حرفه‌ای
آموزش فنی و حرفه‌ای با هدف آموزش نیروی کار واجد شرایط و متخصص در سطح متوسط فعالیت می‌کند و در آکادمی‌ها، کالج‌ها و کالج‌های عالی بر مبنای آموزش متوسطه پایه و عمومی ارائه می‌شود. آموزش فنی و حرفه‌ای کشور در 772 سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای که 446 مورد آن دولتی و 326 مورد خصوصی است، ارائه می‌شود. تعداد کل دانشجویان در سازمان‌های آموزش فنی و حرفه‌ای بیش از 517 هزار نفر هستند که از این تعداد 312 هزار نفر تحت پوشش دولت هستند.
وظایف اصلی آموزش فنی و حرفه‌ای عبارتست از:
- آموزش نیروی کار واجد شرایط با سطح متوسط تخصص
- گسترش پوشش آموزش فنی و حرفه‌ای رایگان
- افزایش بورسیه تحصیلی بر اساس تخصص موردنیاز شرکت‌ها (سالانه 10 هزار نفر)
- افزایش میزان بورسیه دانشجویان سازمان‌های آموزش فنی و حرفه‌ای
- افزایش امکان دسترسی به آموزش فنی و حرفه‌ای
- بهبود ثبات مالی و حمایت هدفمند از آموزش فنی و حرفه‌ای
- بهبود حاکمیت مشارکتی آموزش فنی و حرفه‌ای
- سازماندهی و توسعه مشارکت اجتماعی در سیستم آموزش فنی و حرفه‌ای
- ایجاد شرایط برابر و دسترسی بدون مانع برای دانش‌آموزان با نیازهای آموزشی ویژه
- تضمین ثبات و تداوم بین سطوح آموزش
- گسترش همکاری‌های بین‌المللی در زمینه پرورش و بازپروری پرسنل در سازمان‌های آموزش فنی و حرفه‌ای
به منظور اطمینان از دسترسی به آموزش فنی و حرفه‌ای، از سال گذشته دستور دولت تحت اصل ”پول در پی دانش‌آموز است“ قرار گرفته است. پیش از این، پذیرش در کالج‌ها بر اساس مکان‌های تحت نظارت دولت صورت می‌پذیرفت اما به تازگی افراد می‌توانند کالج‌ها و تخصص‌ها را خود انتخاب کنند. این اقدامات شفافیت توزیع بورسیه دولتی و پذیرش متقاضیان در کالج‌ها را تضمین می‌کند. متقاضیان می‌توانند از طریق پورتال Egov.kz و یا مستقیما از کالج تا 4 تخصص و کالج را انتخاب کنند.
تمامی فارغ‌التحصیلان مدرسه این فرصت را دارند تا از طریق سیستم‌های اطلاعاتی بخش‌های آموزشی، از امکان تشخیص حرفه آینده خود بهره‌مند شوند و در نتیجه ضمن دریافت توصیه‌هایی برای انتخاب یک تخصص خاص، با مشخصات صنایع توصیه‌شده آشنا می‌شوند. این رقابت از طریق سیستم‌های اطلاعاتی بخش‌های آموزشی بر اساس نمره میانگین دیپلم برای رشته‌های موردنیاز و مرتبط شغلی انجام می‌شود. همچنین، مکانیسم جدید، پوشش صددرصدی فارغ‌التحصیلان با شهریه رایگان کالج برای تخصص‌های پرتقاضا را هدف خود قرار داده است.
تحصیلات تکمیلی
در حال حاضر، آموزش عالی در قزاقستان در مرحله توسعه پویا و مبتنی بر الزامات پیشرفت علمی و تکنولوژی است و به تازگی، اقدامات جهانی را برای ارتقاء و اصلاح آموزش از طریق معرفی روش‌های آموزش برتر و توسعه زیرساخت‌های به‌روز و ارائه پشتیبانی کامل دانش‌آموزان انجام داده است.
ساختار آموزش عالی و شیوه مطالعه
امروزه نظام آموزش عالی قزاقستان در چارچوب پارامترهای فرایند بولونیا (Bologna) از ساختار زیر برخوردار است:
کارشناسی: برنامه تحصیلات عالی به منظور تحصیل گروهی با اعطای مدرک کارشناسی در تخصص مربوطه است.
کارشناسی ارشد: برنامه تحصیلات تکمیلی به منظور تحصیل گروهی با اعطای مدرک کارشناسی ارشد است. برنامه کارشناسی ارشد دارای دو جهت آموزشی شامل آموزش‌محور با دوره تحصیلی حداقل دوساله و پژوهش‌محور با دوره تحصیلی حداقل یک‌ساله.
دکترا: برنامه آموزشی تحصیلات تکمیلی به منظور تحصیل گروهی در فعالیت‌های علمی، آموزشی و (یا) حرفه‌ای با اعطای درجه دکترای تخصصی است. دکترا نیز دارای دو جهت برنامه آموزشی تحصیلات تکمیلی شامل آموزش‌محور با یک دوره مطالعه حداقل سه ساله و پژوهش‌محور با یک دوره مطالعه حداقل سه ساله است.
در حال حاضر تعداد دانشگاه‌های کشور 120 دانشگاه است که از این تعداد 11 دانشگاه ملی، 29 دانشگاه دولتی، 1 دانشگاه بین‌المللی، 16 دانشگاه شرکتی، 48 دانشگاه خصوصی، 1 دانشگاه خودمختار (دانشگاه نظربایف) و 14 دانشگاه نظامی است.
امروزه قزاقستانی‌ها امکان بهره‌مندی از آموزش عالی را در فرمت آموزشی زیر دارند:
- مطالعه تمام‌وقت یا حضوری که دانشجو موظف به شرکت در کلاس درس و سخنرانی‌هاست.
- آموزش از راه دور یا آنلاین که تکالیف و مطالب آموزشی برای دانشجو در اینترنت به اشتراک گذاشته می‌شود. مشاوره آنلاین نیز بنا به درخواست دانشجو میسر است. اما دفاع از پروژه به صورت حضوری و در دانشگاه صورت می‌گیرد. مهمترین جنبه توسعه آموزش عالی کشور، ایجاد فرهنگ یکپارچگی تحصیلی است و به همین منظور، اتحادیه یکپارچکی آکادمیک در سال 2018 به عنوان یک سازمان مستقل و خودتاسیس به تاسی از اتحادیه Ivy امریکا، Russel Group انگلستان و C9 چین تشکیل شد.
پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها
افرادی که تحصیلات عمومی متوسطه یا فنی‌وحرفه‌ای و یا تحصیلات فوق متوسطه را کسب کرده‌اند شرایط ورود به تحصیلات تکمیلی را دارند. امکان گذراندن یک فرایند برنامه آموزشی کوتاه‌مدت با یک دوره مطالعه شتاب‌یافته برای افراد دارای تحصیلات فنی‌وحرفه‌ای، فوق‌متوسطه یا عالی با اعتبارسنجی مجدد نمرات و اعتبارسنجی نمرات پیشین در رشته‌های گذرانده‌شده که کفایت دامنه تحصیل و تداوم برنامه آموزشی را فراهم کند، وجود دارد. پذیرش دانشجو در قزاقستان بر اساس نتایج آزمون ملی یکپارچه (UNT) است. از سال 2017، گواهی کلی امتحانات مدرسه برای دریافت گواهی تحصیلات متوسطه (Altyn Belgi) و نمره UNT برای پذیرش در دانشگاه‌ها دریافت می‌شد. از سال 2019، ممکن است فارغ‌التحصیلان مدرسه چهار بار درسال UNT بگیرند.
UNT به صورت الکترونیکی به شرح زیر انجام می‌شود:
- از 10 ژانویه تا 10 فوریه
- از 1 تا 31 مارس
- از 16 می تا 5 ژوئیه
- از 10 اوت تا 20 اوت
پذیرش در دانشگاه پس از انجام دوباره آزمون تنها با پرداخت هزینه صورت می‌گیرد؛ و کمک‌های مالی دولت با قید گذراندن UNT اصلی (از ماه می تا ژوئیه همان سال) اعطا می‌شود. در پایان دوره تحصیلی کارشناسی، دانشجویان دانش عمیق مرتبط با شغل را دریافت می‌کنند. تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد به صورت تخصصی پیشرفته است. در قزاقستان دانشجویان می‌توانند در مقطع کارشناسی در یک رشته تحصیل کنند و تحصیلات تکمیلی خود را در تخصصی دیگر دنبال کنند. در پایان، دانشجویان این فرصت را دارند که دو تخصص کسب کنند و هزینه‌های مالی و زمانی دریافت آموزش عالی دوم را کاهش دهند.
تحصیل در موسسات آموزش عالی قزاقستان هم به صورت دولتی و هم با هزینه خود دانشجو سازمان یافته است. عمده کمک‌هزینه‌های آموزشی دولتی به متخصصان فنی و معلمان اختصاص یافته است. تقریبا نیمی از کل دارندگان کمک‌هزینه تحصیلی نمایندگان یک گروه آسیب‌پذیر اجتماعی هستند. علاوه بر کمک‌هزینه تحصیلی دولتی، دانشگاه‌ها از طریق کمک‌های مالی شرکت‌ها و شهریه‌های تحصیلی، دسترسی به تحصیلات تکمیلی را افزایش می‌دهند.
بورس تحصیلی دولت
به منظور تشویق دانش‌آموزان و فراهم کردن فرصت تحصیل در دانشگاه‌های داخل کشور، دولت بورسیه تحصیلی به دانشجویان اختصاص می‌دهد. این بورسیه شامل موارد زیر است:
- پایه: به دانش‌آموزانی که موفق به دریافت نمرات خوب و عالی شده باشند.
- افزایش‌یافته (تا 15% به پایه)، به دانش‌آموزانی که موفق به دریافت نمرات عالی شده باشند.
- ریاست‌جمهوری (افزایش 100 درصدی به پایه): دانش‌آموزانی که دارای شایستگی‌های ویژه‌ای مانند خلاقیت، تحقیقات علمی، ورزشی، اجتماعی، فرهنگی و سایر موارد هستند، می‌توانند درخواست دریافت بورسیه ریاست‌جمهوری کنند.
دولت همچنین بورس تحصیلی بیشتری را به دانش‌آموزان معلول و بدون حضانت والدین اختصاص می‌دهد.
یک فرد چه کمک‌هزینه‌های تحصیلی را برای شرکت در تحصیلات تکمیلی می‌تواند دریافت کند؟ کمک هزینه تحصیلی در قزاقستان دارای انواعی است:
- کمک‌هزینه‌های تحصیلی دولتی. اختصاص بودجه جمهوری‌خواهان در میان دانشگاه‌های کشور
- کمک‌هزینه تحصیلی برای نواحی پرجمعیت غربی و تازه ایجادشده کشور که با توجه به لیست تعیین‌شده دانشگاه‌های کشور و با بودجه دولتی به این مناطق اختصاص می‌یابد.
- کمک‌های مالی هدفمند دولت. از پیش به دانشگاه‌های کشور اختصاص داده می‌شوند و فقط در یک موسسه آموزشی خاص قابل اجرا هستند.
- کمک‌های مالی استانداری. اینها صندوق‌های اجرایی محلی هستند برای دانشجویانی که در دانشگاه‌های منطقه‌هایی درس می‌خوانند که دارای کمبود تخصص است.
- کمک‌هزینه و بورس تحصیلی ریاست دانشگاه. دستاوردها و شایستگی‌های خاصی است که در دانشگاه اعطا می‌شود.
برای دریافت کمک‌هزینه برای تحصیل در هر دانشگاه شرایط خاصی وجود دارد. امکان دریافت کمک‌های مالی و بورس تحصیلی از بنیادها و سازمان‌های عمومی نیز وجود دارد که بر اساس ترتیب رقابتی در هر دانشگاه و یا به دانشجویان با دستاوردهای بالا در سراسر کشور اعطا می‌شود.
برنامه ”بولاشاک“
قزاقستانی‌ها امکان ادامه تحصیل در خارج از کشور در مقاطع بالا را به صورت پولی یا رایگان دارند. بسیاری از دانشگاه‌های اروپایی از پذیرش دانشجو از قزاقستان استقبال می‌کنند. بورس تحصیلی بین‌المللی ”بولاشاک“ توسط دولت جمهوری قزاقستان برای قزاقستانی‌هایی که قصد دریافت مدرک دکترا یا کارشناسی ارشد در خارج از کشور را دارند، فراهم کرده است. بورس تحصیلی بین‌المللی ”بولاشاک“ ابتکار منحصربفردی است که دسترسی جوانان بااستعداد به دانشگاه‌های برتر جهان را فراهم می‌کند. در طول سی سال اجرای این بورس تحصیلی، مجموعه‌ای بیش از 12.5 هزار متخصص بسیار واجد شرایط در کشور در میان دانشمندان، مهندسان، پزشکان، مدیران دولتی و سایر متخصصان تشکیل شده است. فارغ‌التحصیلان بورس تحصیلی به ایجاد روابط بین‌الملل، ادغام قزاقستان در جامعه بین‌المللی و انتقال دانش و فناوری بین‌المللی به کشور کمک کرده‌اند. فارغ‌التحصیلان این برنامه شامل دانشگاه نظربایف، مدارس فکری نظربایف، مرکز مالی بین‌المللی آستانه، تعدادی از مراکز پزشکی ملی، آستانا هاب، دانشگاه فناوری اطلاعات آستانه، مرکز بین‌المللی فناوری‌های سبز و پروژه‌های سرمایه‌گذاری نقش کلیدی در پرچم‌داری آموزش عالی قزاقستان ایفا کرده‌اند. امروزه دانشجویان قزاق، فرصت منحصربفردی را برای کسب دانش پیشرفته در بیش از 200 دانشگاه برتر جهان در 27 کشور از جمله دانشگاه‌های اتحادیه معتبر Ivy و Russel Group دارند.
در حال حاضر، برنامه ”بولاشاک“ متخصصان بسیار واجدشرایطی را برای اقتصاد قزاقستان در تخصص‌های فعلی مانند برنامه‌ریزی شهری، سیستم‌های انرژی، هیدرولوژی، صنعت هسته‌ای، امنیت سایبری، رباتیک، ویروس‌شناسی، پیشگیری و پاسخ اضطراری و موارد دیگر آماده کرده است.
همکاری‌های بین‌المللی
از جمله مشارکت‌های بین‌المللی دانشگاه‌های قزاقستان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
شعبه‌های دانشگاه ملی تحقیقات هسته‌ای MEPI در محل KazNU به نام الفارابی، دانشگاه نفت و گاز روسیه به نام گوبکین در محل دانشگاه نفت و گاز آتیرائو به نام اس. اوتیبایو، دانشگاه اقتصاد در Bydgoszcz لهستان در محل دانشگاه شاه‌کریم، دانشگاه هریوت وات اسکاتلند در محل دانشگاه منطقه‌ای آکتوبینسک به نام کی. ژوبانوو و دانشگاه پلی‌تکنیک Marke در محل دانشگاه ژتیسو به نام آی. ژانسوگوروف.
یک مدل مشارکت استراتژیک بین دانشگاه قزاقستان شمالی به نام ام. کوزیبایو و دانشگاه آریزونا با انعقاد یک توافقنامه برای خدمات مشاوره در فعالیت‌های علمی، علمی و مالی و همچنین اجرای برنامه‌های آموزشی مشترک و برنامه‌های درجه دو اجرا شده است. در طی سفر فرانک والتر اشتاینمایر، رئیس‌جمهوری جمهوری فدرال آلمان، توافقنامه‌ای در مورد ایجاد موسسه مهندسی پایدار قزاقستان-آلمان (کنسرسیوم دانشگاه‌های آلمان) در دانشگاه یسنوف امضا شد.
در حدود 243 برنامه آموزشی مشترک و برنامه‌های دو دیپلمه توسط دانشگاه‌ها اجرا می‌شود. از سال 2019، 550 کمک هزینه تحصیلی برای خارجی‌ها به عنوان بخشی از برنامه بورس تحصیلی ارائه شده است. هر ساله 200 دانشمند خارجی و 570 دانشجوی دریافت‌کننده کمک هزینه از RB به عنوان بخشی از پویایی دانشگاهی برای تحصیل اعزام می‌شوند. از سال 2021، شانس دو بار دریافت UNT برای شرکت در رقابت جایزه کمک‌هزینه تحصیلی فراهم شده است. به منظور انتخاب کیفی متقاضیان تربیت معلم، نمره آستانه UNT از 60 به 75 امتیاز افزایش یافته است.
برای اولین بار از سپتامبر 2023 برای دانشجویان بی‌سرپرست و یا محروم از حمایت والدین هزینه زندگی در خوابگاه توسط دولت پرداخت می‌شود. این هزینه یک حمایت مالی قابل توجه برای این گروه مشخص از دانشجویان است.
برای تعیین میزان مشارکت دانشجویان در زندگی عمومی در موسسات آموزشی عالی و تحصیلات تکمیلی و فعالیت‌های داوطلبانه، معرفی یک نمره عملکرد میانگین پیش‌بینی می‌شود. علاوه بر دستاوردهای تحصیلی دانشجویان، فعالیت اجتماعی، مهارت‌های تحقیقاتی و مشارکت در جنبش داوطلبانه در سطح منطقه‌ای و جمهوری در نظر گرفته خواهد شد.
نکته
از برنامه‌های دولت قزاقستان در ارتباط با اهداف دانشگاهی خود تا سال 2029، الزام دانشگاه‌ها به داشتن یک شریک خارجی است. این اقدام در راستای ارتقای کیفیت آموزش عالی داخلی از طریق انتقال دانش، استفاده از بهترین روش‌های بین‌المللی و افزایش سهم دانشجویان خارجی صورت می‌گیرد. تعداد مشارکت راهبردی تاکنون 19 مورد بوده است که از این تعداد 15 مورد آن شعبه‌های دانشگاه‌های خارجی است. چشم‌انداز دیگر دولت تا سال 2029 طرح هوشمندسازی دانشگاه‌هاست. برای این منظور دو دانشگاه در سطح ملی(دانشگاه ساتبایف) و منطقه‌ای (دانشگاه فنی قزاقستان شرقی) برای اجرای طرح آزمایشی دانشگاه دیجیتال انتخاب شدند. مدل دانشگاه دیجیتال دارای 4 حوزه اصلی شامل سیستم‌های مدیریتی مبتنی بر داده، فناوری‌های آموزش دیجیتال، مسیرهای آموزشی فردی و قابلیت‌های اقتصادی دیجیتال است.
آستانه قزاقستان
منبع
نظر شما